De vogels vertoonden dit jaar al heel vroeg trekgedrag. Wat dat betekent durven wij niet te voorspellen. Een strenge winter in aantocht? Feit is dat de hele natuur in Noordwest-Europa weken vooruitloopt op de normale gang van zaken. De herfst is extreem vroeg begonnen. Er is wel degelijk iets aan het veranderen in de natuur en het klimaat. Zwaardere regenbuien en heviger stormen. Pas over een langere periode gezien zullen we echt weten wat er aan de hand is. Maar de vogels reageren er nu al op. Zorg voor de vogels die in uw tuin komen en geniet van ze. Er zullen erbij zijn die uit het hoge noorden naar u toe komen. Leg maar vast een vogelherkenningsboekje klaar. Vogels zijn fantastisch.
TREKVOGELS
In de herfst worden veel vogels onrustig. Ze willen weg. Ook als de omstandigheden (kunstmatig) hetzelfde worden gehouden. Dat is uitgebreid onderzocht. Niemand weet nog precies wat dat trekinstinct activeert. Het heeft iets met een biologische klok te maken, want sommige soorten vertrekken ieder jaar massaal op ongeveer hetzelfde tijdstip, ongeacht de omstandigheden. Ze bereiden zich op hun lange, jaarlijkse tocht voor door veel te eten en daaruit heel veel vet in hun lichamen op te slaan. Soms hebben vogels bij vertrek anderhalf maal hun normale gewicht! Veel vogels vliegen op trek vooral ’s nachts. Ze houden dan vaak contact door elkaar te roepen. Je hoort ze dan duidelijk overkomen. Overdag landen ze meestal (als dat kan) en proberen het energieverlies bij te eten. Zeker als ze lange stukken over zee moeten vliegen is veel energie keihard nodig. Uit Europa vliegen de meeste vogels vooral via Gibraltar (Zuid-Spanje) en de Bosporus (Turkije) naar Afrika. Op die plekken kan het soms ‘zwart zien ‘ van de vogels. Als ze die nauwe oversteekpunten zijn gepasseerd, waaieren hun vluchtroutes weer uit. In de lente vliegen ze weer terug om in Europa te gaan broeden. Gek genoeg zijn het vooral kleinere vogelsoorten die wel grotere stukken boven zee vliegen, bijvoorbeeld van Libië naar Italië en andersom. De meeste trekvogels vliegen in groepen van dezelfde soort.
HOE TREKVOGELS ZICH ORIËNTEREN
Daar wordt nog lang niet alles van begrepen. Overdag oriënteren trekvogels zich in ieder geval ook op de zon en ’s nachts op de sterrenhemel. De melkweg lijkt daarbij belangrijk te zijn. Ook worden kunstlijnen, rivierdalen, bergketens en dergelijke gevolgd. Vogels hebben een enorm goed geheugen voor dat soort zaken en weten precies op de plek terug te komen waar ze al eerder zijn geweest of uit hun ei werden ‘geboren’. Maar bij sommige vogelsoorten zijn er aanwijzingen dat ze over meer oriëntatiemogelijkheden beschikken dan wij: ze kunnen zich ook op het magnetisch veld van de aarde richten, zelfs op gepolariseerd licht en infrarode straling. Ook de barometrische druk schijnt een rol te kunnen spelen. Als het weer plotseling verandert, kunnen trekvogels daardoor in verwarring en uit de koers raken. We weten er nog lang niet het fijne van!
DE VERST TREKKENDE TREKVOGEL
Dat is absoluut de Noordse stern (Sterna paradisaea) die als zomergast ook langs de Nederlandse kust opduikt, vaak samen met visdieven (Sterna hirundo). De Noordse stern vliegt twee keer per jaar van poolgebied naar poolgebied – een afstand van zeker 32.000 km. Deze vogels met hun felrode snavels broeden in Canada, Groenland, de Britse Eilanden en het noorden van Europa tot Siberië en zijn in onze winter in de buurt van Antarctica te vinden. Daar kwam men achter door sommige exemplaren te ringen. Het werd eerder niet geloofd. Ze maken dus tweemaal per jaar een poolzomer zonder nacht door. Daarom wordt wel gezegd dat Noordse sternen het meeste daglicht van alle dieren ter wereld krijgen. Ze kunnen onafgebroken vis blijven vangen, want ’s nachts gaat het licht niet uit.
VOGELS IN DE TUIN: GEWELDIG, MAAR OOK NUTTIG
Hoe ruiger en beter begroeid een tuin is, des te meer vogels er zullen verschijnen. Vooral gevarieerde begroeiing is heel belangrijk. Ze komen af op alle plekken waar ze voedsel, bescherming en nest- en slaapgelegenheid vinden. Ook zorgen ze dat insectenplagen binnen redelijke grenzen blijven. En wie geniet er nu niet van hun zang en bedrijvigheid. Goede vogelvriendelijke, besdragende heesters (en kleine bomen) voor een tuin zijn o.a. zuurbessoorten (Berberis), dwergmispel (Cotoneaster), liguster (Ligustrum), appel en sierappel (Malus), vuurdoorn (Pyracantha) en bottelrozen (Rosa) Tip
Zorg dat uw vogelvoertafel (of -huisje) voor de winter in de tuin staat. Uiteraard met wat voer. De vogels weten dan al snel waar ze terecht kunnen als het echt koud wordt. Zorg dat het oppervlak van de voertafel niet kleiner is dan ongeveer 50 x 40 cm en zorg dat de tafel stevig staat. Zo nodig goed (storm)vastzetten.
TIP: Zorg dat uw vogelvoertafel (of -huisje) voor de winter in de tuin staat. Uiteraard met wat voer. De vogels weten dan al snel waar ze terecht kunnen als het echt koud wordt. Zorg dat het oppervlak van de voertafel niet kleiner is dan ongeveer 50 x 40 cm en zorg dat de tafel stevig staat. Zo nodig goed (storm)vastzetten.
